Với các tác động của biến đổi khí hậu, mùa hè tại nước ta trong những năm gần đây kéo dài hơn và cũng ghi nhận những đợt nắng nóng lên tới 39 – 40 độ C thường xuyên hơn. Khi đó điều hòa thường được các gia đình bật gần như trên 8 tiếng 1 ngày, điều này dẫn tới mối lo ngại về tiền điện hàng tháng.
Chính vì thế, khi mua mới thì yếu tố điều hòa tiết kiệm điện được hầu hết người mua quan tâm hơn là vấn đề giá bán hoặc là công nghệ hiện đại khác được áp dụng. Tuy vậy, việc hiểu sai thông tin khiến trên thực tế nhiều người chọn được điều hòa không tiết kiệm điện như kỳ vọng.
1. Điều hòa có inverter là tiết kiệm điện
Theo Wikipedia, thì Inverter hoặc bộ biến tần “là thiết bị điện tử hoặc mạch điện thực hiện biến đổi năng lượng điện từ dòng điện một chiều (DC) hoặc dòng điện xoay chiều (AC) ở cấu hình tần số và pha này thành dòng điện xoay chiều có cấu hình tần số và pha khác.”
Công nghệ inverter được ứng dụng trên điều hòa inverter chỉ thay đổi tần số hoạt động của máy nén để tạo ra các mức công suất làm mát khác nhau thay vì chỉ có 2 mức là 0 hoặc tối đa.
Lấy ví dụ cùng 1 chiếc điều hòa 12000 BTU thì loại có inverter và không inverter hoạt động như sau:
– Điều hòa không inverter: Khi khởi động, máy nén sẽ hoạt động tối đa với mức 12000 BTU/h, tới khi nhiệt độ phòng đạt tới mức cài đặt (27 độ C, 28 độ C… tất cả điều hòa đều có cảm biến nhiệt độ để đo thông số này) máy nén sẽ tắt hoàn toàn. Sau đó, khi nhiệt độ phòng vượt mức cài đặt (cao hoặc thấp hơn 2-3 độ C so với mức cài đặt), máy nén lại hoạt động hết công suất để làm mát phòng rồi tắt… chu trình này sẽ duy trì cho tới khi tắt máy.
– Điều hòa inverter: Khi khởi động máy nén cũng hoạt động với mức công suất 12000 BTU/h tới khi nhiệt độ phòng đạt mức cài đặt. Sau đó, máy nén sẽ hạ mức công suất hoạt động xuống 3480 BTU/h, 4600 BTU/h (mức công suất lạnh thấp hơn thì điện năng tiêu cũng ít hơn)… tùy điều chỉnh của chip xử lý trên điều hòa để duy trì mức nhiệt độ phòng.
Với cơ chế hoạt động khác biệt thì điều hòa inverter duy trì làm mát phòng tối ưu hơn và giúp giảm thiểu lượng điện năng tiêu thụ.
Tuy nhiên, inverter chỉ là một phần nhỏ trong rất nhiều yếu tố tác động tới lượng điện năng tiêu thụ của điều hòa có thể kể tới như:
- Môi chất lạnh: các loại gas lạnh khác nhau có hiệu quả trao đổi nhiệt khác nhau, trong đó gas R32 có hiệu quả làm mát tốt hơn 1.6 lần so với gas R410-A. Sử dụng loại gas lạnh có hiệu quả làm mát tốt hơn, điều hòa sẽ tiết kiệm năng lượng hơn trong việc làm mát phòng.
- Dàn tản nhiệt trên cục nóng: Cùng 1 loại gas lạnh, cùng mức công suất nhưng cấu trúc dàn tản nhiệt khác nhau cũng đưa tới hiệu quả hạ nhiệt của môi chất lạnh. Các thương hiệu lớn thường sở hữu những bản quyền cấu trúc dàn tản nhiệt tối ưu hơn với cấu trúc phức tạp hơn (nên thường khối lượng cục nóng nặng hơn) để đem tới hiệu quả tản nhiệt tốt hơn. Đơn cử điều hòa Daikin có dàn tản nhiệt micro channel chẳng hạn.
- Vật liệu của các bộ phận trao đổi nhiệt trên điều hòa.
Ngoài ra, còn rất nhiều các yếu tố khác bên trong cấu trúc của một chiếc điều hòa ảnh hưởng tới hiệu quả tiết kiệm điện.
Chính vì thế, điều hòa inverter chưa chắc là điều hòa tiết kiệm điện. Để lựa chọn điều hòa tiết kiệm điện, chính xác và đơn giản nhất chính là nhãn năng lượng.
Hiện các điều hòa bán ra trên thị trường Việt Nam đều bắt buộc phải dán nhãn năng lượng để biểu thị khả năng tiết kiệm điện của điều hòa. Người sử dụng nên ưu tiên chọn điều hòa có nhãn năng lượng 5 sao – mức cao nhất trong thang đo sao đánh giá hiệu quả năng lượng.
Tuy nhiên, cùng nhãn năng lượng 5 sao thì mức tiêu thụ điện năng cũng không giống nhau.
2. Điều hòa có nhãn năng lượng 5 sao chưa chắc tiết kiệm điện giống nhau
Trên nhãn năng lượng của điều hòa không khí có 2 thành phần mà người mua cần quan tâm đó là: Số sao và chỉ số hiệu suất năng lượng (CSPF), cụ thể bạn có thể xem ảnh dưới đây để rõ hơn:
Khi mua điều hòa tiết kiệm điện, trước tiên người mua cần chọn điều hòa có nhãn năng lượng 5 sao, tiếp đó là chọn điều hòa có chỉ số Hiệu suất năng lượng (CSPF – được đo bằng tỷ lệ công suất lạnh/công suất điện năng tiêu thụ tương ứng) càng cao càng tốt. Vậy bao nhiêu là cao?
Hiện nay, có 2 loại tiêu chuẩn gắn nhãn năng lượng cho điều hòa không khí gồm:
– Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7830:2015 hiện đang được áp dụng.
– Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 7830:2021 sẽ được áp dụng bắt buộc trên tất cả điều hòa từ ngày 1/1/2025.
Có khác biệt khá lớn giữa 2 tiêu chuẩn này trong việc phân định điều hòa tiết kiệm điện có nhãn năng lượng sao, cụ thể:
| Công suất điều hòa (Φ) BTU/h | Điều kiện CSPF để đạt nhãn năng lượng 5 | |
| TCVN 7830:2015 | TCVN 7830:2021 | |
| Dưới 15000 BTU | ≥ 4,2 | ≥ 5,2 |
| Từ 15000 BTU đến dưới 24000 BTU | ≥ 4,0 | ≥ 5 |
| Từ 24000 BTU đến dưới 41000 BTU | ≥ 3,8 | ≥ 4,8 |
Như vậy, theo quy định thì một chiếc điều hòa 9000 BTU với chỉ số CSPF 4,8 thì hiện vẫn được dán nhãn năng lượng 5 sao theo TCVN 7830:2015, tuy nhiên từ năm 2015 với việc TCVN 7830:2021 có hiệu lực bắt buộc thì điều hòa đó chỉ được dán nhãn năng lượng 4 sao.
Hiện nay hầu hết các dòng điều hòa được bán ra thị trường vẫn sử dụng TCVN 7830:2015, tuy nhiên một số hãng như Daikin cũng đã tuân thủ theo TCVN 7830:2021 cho các dòng sản phẩm mới ra mắt 2023, 2024.
Do vậy, để chọn điều hòa tiết kiệm điện ngoài nhãn năng lượng 5 sao, thì người mua nên chọn loại có chỉ số CSPF trên 5, và càng cao càng tốt.
Đơn cử model điều hòa Daikin FTKZ25VVMV 9000 BTU inverter, có nhãn năng lượng 5 sao và chỉ số CSPF đạt tới 7.24 là một trong những điều hòa 9000 BTU tiết kiệm điện nhất hiện nay. Với mức tiêu thụ điện chỉ 0,45kWh thì nếu dùng cả 8 tiếng 1 ngày, liên tục trong 30 ngày thì cả tháng cũng hết 200.000 đồng tiền điện.
Trên đây là các thông tin về điều hòa tiết kiệm điện và những ngộ nhận mà người mua thường mắc phải. Mong rằng bài viết đã giúp bạn có thêm thông tin hữu ích để chọn được điều hòa tiết kiệm điện nhất cho gia đình mình.
(Lưu ý: Trong khuôn khổ bài này chúng tôi chỉ đề cập tới điều hòa treo tường (tên tiếng Anh là Split Air Conditioner), đây là loại phổ biến trong các gia đình, cơ quan, trường học).
