Dù các vụ án của Sherlock Holmes đã cách đây hàng thế kỉ, nhưng những thế lực tà ác, đen tối luôn luôn có mặt ở bất cứ thời đại nào. Chính vì vậy mà các câu chuyện về Sherlock Holmes luôn luôn ấm nóng tính thời sự …
Từ trong thẳm sâu tâm thức của người dân luôn rất cần một tinh thần Sherlock Holmes – tinh thần của những trang hiệp sĩ tận tâm, tận lực trong nhiệm vụ cao cả và nặng nề “trừ gian, diệt ác”, và đây cũng chính là một trong những bí quyết tạo nên sự bất tử của vị thám tử lừng danh này.
“Nếu coi câu chuyện trinh thám như một chuyến đi, thì nhân vật chính là người tài xế lái chiếc xe đó, sự hấp dẫn của người lái xe có thể khiến độc giả bước lên xe mà không cần biết hành trình sẽ đi đến đâu…” Bộ sách Sherlock Holmes của Athur Conan Doyle đã trở thành một hiện tượng điển hình trong văn học trinh thám thế giới, hình ảnh chàng thám tử gầy gò ở ngôi nhà 221b Phố Baker đã trở nên thân thuộc với hàng triệu triệu độc giả trên khắp thế giới qua hàng chục thế hệ.
Sherlock Holmes có ngoại hình khó bắt mắt với dáng vẻ cao lòng khòng, gương mặt hơi lạnh lùng, không sinh động, có không ít tật xấu: luộm thuộm, bừa bãi, nghiện thuốc lá nặng, thậm chí còn sử dụng cả morphine và cocaine… Song nếu kiên nhẫn bám sát hành trình của tất cả các vụ án trong tuyển tập Sherlock Holmes, chúng ta sẽ thấy đằng sau vẻ ngoài bình thường ấy là một trí tuệ sắc sảo, khả năng tư duy logic cự phách, con mắt quan sát tinh tường…
Khi gặp bác sĩ Watson lần đầu tiên, vừa nghe Stamford giới thiệu: “Đây là bác sĩ Watson, thưa ông Sherlock Holmes.” Holmes đã nắm chặt tay vị bác sĩ và nói: “Anh mới từ Afghanistan về, tôi biết.”
Điều đó khiến bác sĩ sửng sốt hỏi lại: “Làm thế quái nào anh biết điều đó nhỉ?… Chắc chắn là ai đó đã nói cho anh biết trước đó”.
“Không hề. Tự tôi đoán ra được anh từ Afghanistan tới… tôi nghĩ rằng “đây là một quý ông có phong thái của một người làm ngành y, nhưng tác phong lại là của một quân nhân trong quân đội. Vậy thì chắc chắn, đây là một bác sĩ quân y. Anh ta vừa mới trở về từ một đất nước ở miền nhiệt đới bởi vì gương mặt của anh ta sạm nắng và đó rõ ràng không phải là màu da tự nhiên của anh ta bởi vì lớp da ở cổ tay anh ta sáng màu hơn những chỗ khác. Anh ta đã sống trong tình trạng khá kham khổ và bị đau ốm. Khuôn mặt hốc hác của anh ta đã cho thấy rõ ràng điều đó. Cánh tay trái của anh ta bị thương vì anh ta cử động nó không được mềm mại và tự nhiên. Vậy thì ở đất nước nào vùng nhiệt đới, một bác sĩ quân đội người Anh lại phải trải qua một cuộc sống gian khổ đến vậy và lại bị thương? Rõ ràng là chỉ có ở Afghanistan.”
Chính khả năng suy diễn logic và quan sát tinh tường cùng với trí thông minh tuyệt vời, Sherlock Holmes đã phá không biết bao nhiêu kỳ án mà ngay cả cảnh sát giỏi nhất cũng phải bó tay. Ông đã trở thành niềm mơ ước của những thám tử tư và được sự ngưỡng mộ của rất nhiều người trên thế giới kể từ năm 1891, khi ông xuất hiện trong các tác phẩm của Conan Doyle.
Ở Holmes có đầy đủ hai yếu tố tạo thành một con người lí tưởng, đó là một trí tuệ sáng suốt và một trái tim nhân hậu, luôn tin tưởng vào sức mạnh của công lí. “Tôi không phải là công lí, nhưng tôi đại diện cho công lí trong phạm vị nhỏ hẹp của tôi” là phát biểu giản dị và gần như duy nhất của Holmes về ý nghĩa và mục đích cao đẹp các cống hiến lớn lao của mình. Tuy bình thường có vẻ lòng khòng, vụng về nhưng ngay khi lập luận cho kết quả khả tín, Holmes lập tức trở nên mạnh mẽ, quyết đoán như một viên đạn đã lên nòng và chỉ có duy nhất một quỹ đạo di chuyển là bay thẳng đến đích!
Dù bộ sách Sherlock Holmes đã mang lại cho nhà văn Conan Doyle tất cả tiền tài lẫn danh tiếng nhưng càng đắt khách, áp lực với Doyle càng lớn. Thời hạn hoàn thành tác phẩm do các tạp chí đặt ra ngày càng trở thành gánh nặng với nhà văn. Cuối cùng, Doyle đã quyết định phải “kết liễu” cuộc đời Sherlock Holmes khi để Holmes bất cẩn rơi xuống thác nước Reeichenbach trong trận chiến với kẻ thù không đội trời chung là giáo sư James Moriaty.
Sau cái chết của Holmes, làn sóng phẫn nộ đã nổ ra ở rất nhiều độc giả – những người yêu mến vị thám tử lừng danh từ trước đó. Ngay sau đó, một nhà xuất bản đã đề nghị Doyle “cứu sống” Holmes, bù lại 45.000 bảng Anh (tương đương 45 triệu USD ngày nay) sẽ được đổ vào túi của bác sĩ kiêm nhà văn Conan Doyle. Trước tình yêu mến quá nồng nhiệt của độc giả, gần 10 năm sau, Doyle đã buộc phải mang Holmes trở lại. Nhà văn để vị thám tử “tái sinh” trong cuốn tiểu thuyết ra mắt năm 1902 – “Con chó săn của dòng họ Baskervilles”. Từ năm 1903 – 1904, Doye đã viết thêm 13 truyện ngắn về vị thám tử tài ba. Từ 1914 đến 1927, ông tiếp tục viết thêm một tiểu thuyết và 20 truyện ngắn.
Kể từ đó đến tận bây giờ, hàng năm, các cuốn sách về Sherlock Holmes vẫn không ngừng được tái bản hoặc xuất bản với nhiều hình thức khác nhau phục vụ nhu cầu của các thế hệ độc giả mới. Ngay cả bộ truyện tranh Thám tử lừng danh Conan cũng được lấy cảm hứng từ chính nhân vật Sherlock Holmes của Conan Doyle. Sherlock Holmes được độc giả hâm mộ tới mức đã có rất nhiều hội những người hâm mộ ông được thành lập, hội đầu tiên được thành lập năm 1934 ở Mỹ, sau đó là ở Anh và Đan Mạch. Năm 1990 người ta đã mở Bảo tàng Sherlock Holmes ở phố Baker, đây là bảo tàng cho một nhân vật hư cấu đầu tiên được mở trên thế giới. Sách Kỷ lục Guinness đã thống kê Holmes là nhân vật điện ảnh xuất hiện nhiều nhất, với sự diễn xuất của 70 nam diễn viên khác nhau trong trên 200 bộ phim…
