Mâm ngũ quả là một trong những món đồ không thể thiếu trong tết của người Việt. Mâm ngũ quả không những làm cho không khí gia đình thêm ấm cúng mà còn là cách để gia đình gửi gắm niềm tin và ước nguyện sang năm mới của gia đình mình.
Mâm ngũ quả trong ngày Tết cổ truyền của người Việt
Để có mâm ngũ quả đẹp, thể hiện đúng thành ý của gia chủ, cần phải tránh những lỗi trong bày mâm ngũ quả sau.
Không hiểu hết ý nghĩa các loại quả
Mâm ngũ quả là mâm trái cây có chừng 5 loại trái cây khác nhau, tượng trưng cho ước nguyện được ngũ phúc: giàu có, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh và bình yên. Theo đó các màu quả cần có trong mâm ngũ quả là: đen, đỏ, xanh, trắng vàng, lần lượt tượng trung cho Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
Mâm ngủ quả của người Việt, thường không thể thiếu chuối, đặc biệt là chuối còn xanh. Màu xanh của chuối biểu trung cho Hành Mộc. Nải chuối với các quả bao lên như bàn tay, có ý che chở, sự sung túc, đem sự bình an, đa phúc lộc. Giữa nải chuối thường được bày quả bưởi màu vàng (tương ứng với Hành Thổ), với ý nghĩa phúc lộc, viên mãn. Một số năm gần đây, để đa dạng người dân một số vùng miền thay quả bưởi bằng quả phật thủ, lựu chín vàng). Tương ứng với hành Hỏa là các loại quả có màu đỏ, thường là dưa hấu. Hành Kim là những quả có màu trắng sáng như đào, roi ở miền Bắc. Hành Thủy là những quả có màu đen, sẫm như mận, hồng xiêm,…
Tuy nhiên, ở mỗi vùng miền với những loại quả khác nhau nên cũng có những cách bày biện khác nhau trên mâm ngũ quả:
Ở miền Bắc thường có bưởi (hoặc phật thủ), cam, quýt màu vàng; chuối, táo màu xanh; hồng hoặc táo tây màu đỏ; roi, mận, hoặc lê màu trắng; hồng xiêm hoặc nho đen, măng cụt, mận màu đen và chú trọng ngũ hành.
Mâm ngũ quả thường thấy ở miền Bắc
Miền Trung và miền Nam coi trọng ý nghĩa của quả, thể hiện khí chất, sự thuận lợi về thiên nhiên. Mâm ngũ quả thường thấy các loại mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, dưa hấu, thơm,…đọc chệch thành “cầu vừa đủ xài” hoặc “cầu vừa đủ sung”.
Mâm ngũ quả miền Nam thường có sung, dừa, xoài,…
Không những cần hiểu hết ý nghĩa của những hoa quả bày biện trên mâm ngũ quả, mà còn phải phù hợp với tục quán của từng địa phương. Như với người miền Bắc, hầu như tất cả các loại quả, kể cả quả ớt mang vị cay xè đều có thể bày lên mâm ngủ quả, miễn là trông đẹp mắt là được. Chuối được coi là phần không thể thiếu trong mâm ngũ quả ngày tết của người Bắc, nhưng đối với người miền Nam lại tuyệt đối kiêng kị dùng chuối, vì chuối có âm giống “chúi” là sự khó khăn. Quả cam cũng không được sử dụng vì “quýt làm cam chịu”, hay trái lên với ý nghĩa “lê lết”,…
Tùy từng vùng miền bạn sinh sống mà chọn các cách trình bày mâm ngũ quả sao cho phù hợp và thể hiện đúng nguyện ước của gia đình.
Rửa quả không đúng cách
Các gia đình mua quả về, thường rửa quả cẩn thận cho thật bóng, đẹp. Tuy nhiên, rửa quả quá sớm làm quả sớm bị héo, hay bị thối chỗ đọng nước lại. Chính vì thế, chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch cho quả là được. Quả bưởi thường bị ố vàng, hay mốc xanh ngoài vỏ, bạn có thể dùng chút nước vôi sạch, thấm vào khăn lau đều để quả bưởi vàng, đẹp mắt mà không lo bị đọng nước, khô héo quả.
Mua hoa quả, chọn ngay quả chín đẹp
Mâm ngũ quả cần phải được bày vào trước đêm 30 Tết, nhưng nhiều gia đình có tâm lý là mua hoa quả ngay từ sớm để chọn được hoa quả đẹp. Do đó nếu không tính đến việc mâm hoa quả sẽ được để từ 30 Tết đến những ngày sau (thường đến khi gia đình cúng hết Tết) mà chọn mua ngay những quả chín đẹp, vừa mắt khi đến ngày Tết hoa quả đã bị héo.
Không nên chọn mua ngay quả chín đẹp để bày mâm ngũ quả
Nên chọn những quả chưa chín quá, chuối nhất định phải là chuối xanh; còn các loại quả: xoài, mãng cầu, đu đủ, hồng…nên mua quả ương về đẩy bày lâu mà không bị thối.
